Limes: op zoek naar de lijn

Op initiatief van het College van Rijksadviseurs vond op 13 februari 2015 in het Centraal Museum Utrecht het symposium ’Limes, eenheid in verscheidenheid’ plaats. De middag bood de kans aan diverse betrokkenen bij de Limes, waaronder de gedeputeerden van provincies Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland, om samen na te denken over de actuele betekenis van de voormalige grens van het Romeinse rijk. Het CRa richt in maart een advies aan de Nederlandse Limes Samenwerking (NLS) over de mogelijkheden voor bovengrondse expressie van de Limes.

Limes symposium 13 februari, Utrecht
Beeld: Rick Huisinga
Limes symposium 13 februari, Utrecht

Het adviesverzoek van de NLS aan het CRa had als aanleiding de voorbereiding voor de Werelderfgoed-nominatie van het Nedergermaanse deel van de Limes. Dit onderdeel van de Romeinse geschiedenis heeft in tegenstelling tot het zuidoostelijk deel van de grens in Duitsland en het Britse deel (Hadrian’s Wall) nog geen UNESCO-status. De drie provincies bereiden samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een dossier voor, dat in het voorjaar door een internationale commissie wordt beoordeeld.

Aangescherpte ambitie

Het doel van het symposium was om samen de basis te leggen voor een aangescherpte ambitie. Om de huidige stand van zaken in beeld te brengen heeft het CRa aan ontwerper Catherine Visser van DaF Architecten gevraagd om een Quickscan Limes te maken. Catherine Visser doet een aantal aanbevelingen over hoe de Limes lokaal én op de schaal van Nederland versterkt zou kunnen worden. Als uitdaging voor de toekomst stelde zij voor om naar Brits voorbeeld een gezamenlijk interpretatiekader te ontwikkelen samen met de diverse partners.

Kritisch

Stephen Hodes van adviesbureau LAGroup plaatste als buitenstaander enkele kritische kanttekeningen bij de ambities vanuit het oogpunt van publieksbereik. Hij wees op de manier waarop cultuur beleefd wordt in Nederland anno 2015, waarbij zintuiglijke prikkels het vaak winnen van lange verhalen. Hodes benadrukte dat niet genoeg is om alleen het verhaal van de Limes te vertellen. Om mensen daadwerkelijk te betrekken zal het aanbod serieus moeten worden heroverwogen.

Identiteit

De gedeputeerden bevestigden de noodzaak om de inspanningen rondom de Limes verder te ontwikkelen en om samen met de gemeenten een beweging op gang te brengen. De bestuurders benadrukten dat kennis van de Romeinse geschiedenis bijdraagt aan het positief ervaren van de identiteit van de eigen omgeving en daarmee van grote waarde is voor de lokale samenleving. Er is echter wel een noodzaak om het aanbod op af te stemmen op doelgroepen. Behalve een algemeen kader zijn ook kleinschalige initiatieven van groot belang. De aanwezige provinciale en lokale bestuurders spraken de wil uit graag door te willen gaan met de voorbereiding van de UNESCO-nominatie van de Limes.

Download hieronder het CRa-advies over de Limes.