In het ontwerpend onderzoek ‘Gedeelde Grond’ van Laurens van der Wal en Sebastiaan van Kints van Walden Studio werken zij in opdracht van de Dienst Justitiële Inrichtingen – verantwoordelijk voor de uitvoering van detentie in Nederland – en het Rijksvastgoedbedrijf – beheerder van de gebouwen en buitenruimtes van penitentiaire inrichtingen. Wat begon als een vraag naar het verbeteren van luchtplaatsen, groeide uit tot een bredere opgave: hoe kan de volledige buitenruimte van een penitentiaire inrichting bijdragen aan een veiliger, menselijker en ecologisch toekomstbestendig detentieklimaat?
Het kernconcept is eenvoudig maar richtinggevend: elke ingreep, groot of klein, moet gelijktijdig de leefkwaliteit van zowel medewerkers als gedetineerden verbeteren. Zo ontstaat gedeelde grond: een omgeving waarin welzijn, vergroening en veiligheid niet tegenover elkaar staan, maar elkaar versterken. De noodzakelijke renovatie wordt zo geen puur bouwproject, maar de motor van een cultuurverandering.
Het ontwerpend onderzoek introduceert een vernieuwde interpretatie van veiligheid. Waar beveiliging traditioneel draait om hekken, zichtlijnen en protocollen, laat onderzoek zien dat echte veiligheid ontstaat wanneer stress afneemt. Een buitenruimte die verkoeling biedt, geluid dempt, schaduw creëert, natuurcontact stimuleert en zinvol werk faciliteert, voorkomt spanningen en incidenten – voor beide groepen. Dit principe van contextuele veiligheid vormt de basis van het ontwerpkader.
De inzichten binnen dit project zijn opgebouwd via een breed onderzoeksproces. Walden Studio bezocht meerdere penitentiaire inrichtingen, analyseerde zowel de architectuur als de buitenruimtes en sprak met leidinggevenden, bewaarders, facilitair medewerkers, gedragsdeskundigen, reclasseringsmedewerkers en een gedetineerde. Deze gesprekken, gecombineerd met literatuuronderzoek naar natuurcontact, omgevingspsychologie en detentieomgevingen, gaven een gelaagd beeld van de huidige situatie. Via ontwerpend onderzoek ontwikkelden zij scenario’s, ruimtelijke principes en concrete ingrepen die leefkwaliteit en veiligheid versterken.
Het resultaat is een toepasbaar pakket waarin ruimtelijke principes, scenariobeelden en concrete interventies samenkomen. Het biedt richting voor de lange termijn én maatregelen die vandaag al uitgevoerd kunnen worden. Het ontwerpend onderzoek laat zien dat veiligheid begint bij rust — wanneer de buitenruimte geen controlezone is, maar een gedeelde leefomgeving waar menselijkheid, ecologie en werkbaarheid samenkomen.
“Onze programma’s van eisen worden met name technisch beschreven. Leefbaarheid en duurzaamheid zijn aspecten waar we niet direct de aandacht voor hebben. We willen een PvE voor de luchtplaatsen maken waar deze aspecten wel integraal onderdeel van zijn, zonder dat het als een plusje of extra investering wordt gezien. Het is leuk om daarvoor samen te werken met Young Innovators die met een externe blik kijken naar onze opgave.” Bas Kolkman – Dienst Justitiële Inrichtingen
“We hebben de reikwijdte van de opgave bewust opgerekt. Niet alleen de luchtplaats, maar álle buitenruimte van de gevangenis valt binnen ons onderzoek: van gevels en daken tot het uitzicht voorbij de ringmuur. Door uit te zoomen, zowel ruimtelijk als qua dimensie, voorkomen we dat waardevolle kansen onbenut blijven. Het gaat tenslotte om de ruimtelijke én de menselijke aspecten — voor gedetineerden én voor de mensen die er werken.” Laurens van der Wal & Sebastiaan van Kints – Walden Studio
Biografie
Walden Studio is een ontwerpstudio en maakpraktijk die de relatie tussen mens en natuur radicaal onderzoekt. We werken aan ruimtelijke vraagstukken via ontwerpend onderzoek, architectuur, installaties en interventies die natuur en niet-menselijke soorten als volwaardige betrokkenen meenemen in het ontwerpproces. Onze projecten ontstaan vanuit de overtuiging dat ruimte maken voor andere levensvormen essentieel is voor een toekomstbestendige leefomgeving.
We combineren conceptueel en architectonisch ontwerp met het bouwen zelf. Door te werken op het snijvlak van architectuur, kunst en ecologie creëren we projecten die maatschappelijke conventies bevragen en nieuwe vormen van samenleven verbeelden. We staan graag met onze voeten in de modder en bouwen samen met een breed scala aan partners om ideeën direct te testen, ervaren en verfijnen.
Walden Studio werkt zowel in opdracht als vanuit eigen initiatief. Met elke interventie onderzoeken we hoe mens en natuur opnieuw in balans kunnen komen — op kleine én grote schaal.
Walden wordt geleid door Laurens van der Wal en Sebastiaan van Kints